Ngày 15/7/1950, thực hiện chỉ đạo của Trung Ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Đoàn thanh vận Trung Ương quyết định thành lập đội thanh niên xung phong công tác Trung Ương đầu tiên phục vụ chiến dịch Biên Giới. Ban chỉ huy lâm thời của đội gồm 5 đồng chí, do đồng chí Vương Bích Vượng, uỷ viên ban chấp hành Đoàn thanh niên cứu quốc là đội trưởng và bí thư chi bộ. Đội có 225 đội viên đầu tiên, được tổ chức thành 3 liên đội.

Lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam trong những năm chiến tranh giành độc lập cho đất nước  (Nguồn internet)

Qua từng thời kỳ, để đáp ứng nhu cầu thực tế của tình hình đất nước, lực lượng thanh niên xung phong đã nhiều lần đổi tên:

Đội thanh niên xung phong công tác Trung Ương (15/7/1950); Đội thanh niên xung phong (26/3/1953); Đoàn thanh niên xung phong Trung Ương (12/1963); Đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước (21/6/1965); Lực lượng thanh niên xung phong giải phóng miền Nam (20/4/1964); Ban thanh niên xung phong – Lao động trẻ (3/1986).

“Trong sự nghiệp chống nghèo nàn, lạc hậu, tiến lên thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Lực lượng thanh niên xung phong đã phát huy sức mạnh vô song, với những hoài bão và bản lĩnh của tuổi trẻ, đi đầu trong việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội như tham gia vào các chương trình, dự án: phủ xanh đất trồng trọt, nước sạch cho nông thôn, sử dụng mắt nước, bãi bồi ven biển, ánh sáng văn hoá, dạy nghề, giới thiệu việc làm…. với ý chí và nghị lực, thực hiện lời dạy của Bác Hồ: không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắc làm nên.”(Phạm Văn Đồng).

Thể theo nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đội viên thanh niên xung phong các thế hệ, theo đề nghị của Uỷ Ban Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh, ngày 30/6/1995, thủ tướng chính phủ đã ra quyết định số 382/TTG quy định lấy ngày 15/7 hàng năm làm ngày truyền thống của lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam.

Mỗi độ tháng 7 hàng năm, người dân Việt Nam luôn hướng tới kỷ niệm ngày Thanh niên xung phong Việt Nam, kỷ niệm này có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, nhằm tưởng nhớ, tri ân công lao to lớn của lực lượng Thanh niên xung phong đã chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Đây là dịp để tiếp tục tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng hào hùng của Thanh niên xung phong tỉnh trong cán bộ, đảng viên, nhân dân các dân tộc, nhất là với thế hệ trẻ.